شیوه های متنوع رفتاری درحفظ تعامل اکولوژیک گیاهان و زنبورها و عوامل بر هم زننده آن

چکیده اکثر گیاهان برای بقاء، نیازمند به زنبورها هستند و زنبورها نیز برای بقاء، خواسته یا ناخواسته در محیطی مملو از عوامل سازگار و ناسازگار، جلب گیاهان شده و این چنین، روابط اکولوژیک، شکل می­گیرند. اما این روابط اغلب ساده نبوده، به طرق مختلف برقرار می­شود و عوامل اکولوژیک نیز تنها به گیاهان و زنبورها بسنده نمی­گردد. در این بررسی سعی شده است به عملکرد متقابل گیاهان و زنبورها در به کار­گیری شیوه­ها و چگونگی حفظ روابط اکولوژیک در ابعاد و شرایط مختلف و نیز عوامل بر هم زننده آن بپردازیم. در این ارتباط، مورفولوژی و فیزیولوژی گل و فیزیولوژی و خصوصیات رفتاری زنبورها اهمیت زیادتری پیدا می­کند. زیبایی طبیعت نیز بسته به وجود همین روابط تنگاتنگ و زنجیروار میان موجودات آن است. اما از میان صفات مورفولوژیک گل به نظر می­رسد، رنگ­ها و طرح­ها اهمیت بیشتری دارند، تا حدی که زنبورها قبل از تغییر رنگ گل­ها به سراغشان می­روند. از صفات فیزیولوژیک گل؛ ترکیبات و حجم یا تراکم شهد و گرده، جایگاه خاص و مهم­تری دارند. با وجودی که سن گل یکی از دلایل جذب زنبور­عسل است اما تراکم شهد و گرده برای زنبور مهم­تر از سن و طرح گل است. رنگ گل­ها معرف میزان شهد یا گرده نیز هست، ارجحیت نوع رنگ در مناطق مختلف، فرق دارد و نشان از سازگاری زنبورها به منطقه جغرافیایی خاص دارد. زنبورهای عسل، قدرت کم نظیری در درک شدت و کیفیت عطرها دارند. تعامل گیاهان و زنبورها، با نوعی تلاش مُسرّانه در حفظ روابط اکولوژیک، استوار است، اما وقتی عوامل مداخله­گر غیر طبیعی وارد می­شوند، در اغلب موارد، پاسخ و بازخورد موفقیت­آمیز نخواهد بود. این قبیل دخالت­ها مانند تراریخت­ها، ایجاد اشکال و طرح­های هیبرید گل­ها و روانه کردن آن­ها به طبیعت، سبب تغییرات زیادی در شکل ظاهری گل­ها شده است. در این میان، گیاهان که اولین حلقه از ارتباط به شمار می­آیند آسیب­پذیرتر هستند، چون نه تنها عامل عرضه کننده خود در طبیعت از نظر زنبورها را از دست می­دهند بلکه به دلیل اختلالات ژنتیکی، بذرهایی تولید می­کنند که غالباً نابارورند و جایی در عرصه اکوسیستم ندارند. در این میان تنها شرکت­های سودجوی وارد کننده بذرها و پایه­ها به اهداف خود می­رسند. در ضمن ممکن است عسل­هایی با کیفیت کم یا حتی نامطلوب تهیه شوند.